Билјана Стојановска е лиценциран психолог и магистер по психолошки науки од областа на Организациска психологија и психологија на труд. Советник психотерапевт по Интегративна психотерапија (од 2012 г.) и Гешталт психотерапевт под супервизија. Покрај тоа, таа е сертифициран психодијагностичар, сертифициран советник за LGBTI+ лица, како и советник за психо-физичко здравје со терапевтско делување во Интегративна медицина.
Што е екопсихологија?
Екопсихологија е ново социјално и интелектуално движење кое се обидува да ги разбере и да ги усогласи односите на луѓето со Земјата. Екопсихолозите ги испитуваат психолошките процеси кои нè врзуваат и отуѓуваат од природата. Накусо, еколошката психологија ги интегрира психолошките согледувања со основното движење на животната средина. Човечкиот ум и околина се неразделно врзани затоа што тие претставуваат и живот и свест. Се заснова на концептот дека индивидуалната човечка психа е неразделна од околното опкружување.
Корените и влијанијата на екопсихологија како правец можат да се сведат на дејствување во животната средина, хуманистичката психологија и исцелувањето врз основа на природата. Американското здружение за психологија (АПА) забележува дека еко-терапијата, која комбинира пристапи за советување засновани врз контактот со природата, е корисна и успешна.
Екопсихологија е правец која го проучува нашиот психолошки однос со природата. Уживањето во природа се покажува дека е особено добро за менталното здравје и емоционална благосостојба. Некои активности на отворено што науката покажува дека може да го подобрат расположението:
Пешачење во паркот
Дури и само 20 до 30 минути пешачење во паркот може да помогне да се намали стресот. Истражувачите велат дека половина час пешачење во паркот може да го намали нивото на кортизол (хормон поврзан со стресот) за 10% – и тоа може да ја зајакне вашата меморија за 20%. Врската со околината може да има своја улога во намалувањето на вознемиреноста и на работното место.
Престој во шума
Mислата за поминување време во шума – само менталната слика за да се биде таму – помага за намалување на стресот. Истражувањата исто така кажуваат дека “шумската терапија” е нова и ефективна интервенција за намалување на нивото на депресија на возрасните.
Риболов
Психолозите откриле дека луѓето со посттрауматско стресно нарушување (ПТСД) – можеле да ги намалат симптомите со одење на риболов. Спокојството и фокусот што го нуди риболовот помага да се намали крвниот притисок. Исто така, помага на лицето да се чувствува поврзано со околината и како резултат на тоа, се подобрува расположението.
Фокусирање на природата
Да се забележи природата околу вас може да ја зајакне вашата благосостојба. Во една студија, од учесниците било замолено да фотографираат природа (не-човечки предмети) со кои се сретнале околу нив – што би можело да биде цвет во вазна, дрво со автобуска станица, мала птица на полицата на прозорецот – и да забележат како се чувствуваат. Нивното ниво на среќа, благосостојба и поврзаност со другите луѓе се покажало повисоко од оние кои тоа не го правеле.
Некои од начините да се биде во природа можат да го поддржат вашето ментално здравје и емоционална благосостојба, а тоа се случува преку:
Сензорното искуство
Слушање на птиците, на ветрот, гледање на облиците и боите на природата, мирисот на свежината на отворено… Сите ваши сетила стануваат разбудени, но на начин што ве поврзува со природниот свет и ви овозможува да се опуштите и да уживате во животот.
Заземјување
Одење или седење во природа значи дека сте повеќе поврзани со земјата – силен противотров за сите технологии и стресови во секојдневниот живот.
Вие сте присутни и во тек
Бидете свесни за сегашноста и за тоа што го искусувате. Ова е огромна разлика од проверката на вашата е-пошта и брзање да ја пополните следната работа на списокот што треба да ја направите.
Се фокусирате на нешто поголемо од себе
Гледањето во големината на небото, ширината на езерото или морето, полињата и шумите можe да помогне да ги ставите во перспектива вашите секојдневни грижи.
Докажани придобивки
Директниот контакт со природниот свет го поттикнува менталното здравје преку намалување на стресот и заздравување на емоционалната траума. Дополнително, помага при закрепнување од зависности, зајакнување на самодовербата и негување на духовен раст. Учесниците во еко-терапијата исто така се предизвикуваат критички да размислуваат за импликациите на потрошувачите, материјализмот и доминацијата и експлоатацијата на животната средина.
Екопсихологијата е ново поле кое има за цел истовремено да го лекува умот и околината.
Како екотерапијата влијае на умот?
Да се биде во близина на зелена површина го намалува стресот и ги намалува симптомите на анксиозност и депресија. Дополнително, децата со нарушување на вниманието покажуваат подобрена когнитивна функција при интеракција со природата, според американскиот весник за јавно здравје.
Сончевата светлина ви помага да го регулирате инстинктот да спиете ноќе и да останете будни во текот на денот. Изложеноста на директна сончева светлина е неопходна за да започне производството на витамин Д и потребно е повеќе време на сонце во зимските месеци за да се постигне ова. Витаминот Д е потребен за цврсти коски и е поврзан со помал ризик од мултиплекс склероза, хипертензија, рак на дебелото црево и дојка и други болести. Исто така, го стимулира производството на серотонин во мозокот, природен подобрувач на расположение. Не е случајно што сезонското афективно растројство (САД) е сериозна депресија која обично се случува кога има помалку сончева светлина.
Ако се сомневате дека имате “сезонска депресија“ или друго нарушување поврзано со расположението, потребно е да поминувате 30 миинути дневно на сончева светлина. Во периодите кога тоа не е возможно, сигурно ќе имате корист од светлосна терапија. Оваа терапија користи вештачка светлина за да ја имитира сончевата светлина, го ресетира циркадијалниот ритам и предизвикува производство на невротрансмитери кои го регулираат расположението.
Внесете ја надворешноста
Истражувањата покажуваат дека да се има „зелен поглед“ е закрепнувачки и им помага на пациентите по операција да закрепнат побрзо. Затоа, прво нешто наутро е отворање на ролетните, седење во близина на прозорец, кога е можно и инвестирање во двор.
Да се биде во близина на зелена површина го намалува стресот и ги намалува симптомите на анксиозност и депресија. Дополнително, децата со нарушување на вниманието покажуваат подобрена когнитивна функција при интеракција со природата, според американскиот весник за јавно здравје. Дури и пет минути вежбање на отворено, особено во близина на вода, може да го зголеми вашето расположение и самодоверба.
Да се биде на зелена површина може да го надомести уморот од насоченото внимание – тоа чувство на “прегорување“ од премногу нагласено фокусирање на умот премногу долго. Трошењето време во природа може да го подобри трпението и вашата способност да размислувате јасно.
Продолжи да одиш
Секоја сезона има свој шарм. Во есен или зима можете да се придружите на забавно трчање во група или шетање по тивка патека.
Некои вообичаени методи за екопсихологија вклучуваат:
- Доделување домашна задача што ги поттикнува луѓето да поминуваат време надвор.
- Поддршка на клиентите да станат физички поактивни, особено во природа.
- Користење на отворено за да се практикува mindfullnes, како што е препорака за медитација на отворено.
- Препорачување книги за природата и дивиот свет.
- Имајте тераписки сесии надвор.
- Внесување елементи на природата во затворени простории. Екотерапевтот може да има канцеларија исполнета со растенија, да работи во канцеларија со поглед на природа и големи прозорци или да ги држи прозорците отворени кога е возможно.
- Вклучување на животни во терапија. Терапијата со помош на животни е еден вид екопсихологија која може да помогне при депресија, анксиозност, ПТСД и бројни други дијагнози.
Многу екотерапевти нагласуваат дека деградацијата на животната средина е штетна за менталното и физичкото здравје на луѓето. Некои дури го третираат ова уништување како еден вид колективна траума што може да има невидливи ефекти врз менталното здравје. Други се фокусираат на помагање на клиентите да добијат пристап до повеќе време во природа или подобро да го разберат својот однос кон природниот свет.
Побарај совет или насока од Билјана Стојановска
Во работата користам интегративен пристап на работа, односно опфаќање на сите три аспекти од личноста на клиентот: тело, душа и дух, притоа земјаќи го во предвид и контекстот на индивидуалноста на клиентот (вредности, значења, ставови, потреби и цели), со цел подобрување на психофизичкото, социјалното и емоционалното функционирање.