На секои 40 секунди, некој во светот си го одзема животот.
Тоа се најмалку 800.000 луѓе годишно, според Светската Здравствена Организација, а бројките растат во некои делови на светот. Само во САД, стапките на самоубиства се зголемија за 35% помеѓу 1999 и 2018 година. Американскиот центар за контрола и превенција на болести го нарекува самоубиството „растечки јавен здравствен проблем“.
И тоа е само дел од мрачната слика. За секое лице кое починало од самоубиство, многу повеќе луѓе размислуваат или се обидуваат да се самоубијат, според Центарот за болести и превенција. Во 2018 година, над 10 милиони возрасни Американци сериозно размислувале за самоубиство, повеќе од 3 милиони направиле план и 1,4 милиони се обиделе да се самоубијат.
Сите возрасти, раси и нивоа на приход се изложени на ризик. Според СЗО, 79% од сите самоубиства се случиле во земји со пониски до земји со среден приход. А, младите можат да бидат најтешко погодени: Самоубиството е трета водечка причина за смрт кај 15 до 19-годишници на глобално ниво, наведува агенцијата. Покрај тоа, експертите стравуваат дека самоубиствените мисли може да ескалираат поради економските тешкотии и стресот предизвикан од друга смртоносна криза со која се соочува светот – Ковид-19, болест предизвикана од новиот коронавирус.
Препознајте го ризикот
Постојат многу фактори на ризик кои можат да доведат до зголемување на мислите за одземање нечиј живот. Важно е да ги препознаете овие во себе или некој близок бидејќи многу луѓе не зборуваат однапред за своите мисли за самоубиство.
Дали лицето има промени во расположение, вознемиреност, алкохолна или зависност од други супстанции, голема физичка болест или историја на траума, злоупотреба или самоубиство во семејството? Прекинот на врската исто така може да предизвика самоубиствено однесување, особено за некој со чувство на изолација или недостаток на социјална поддршка. Исто така, лице кое има религиозно или културно убедување дека самоубиството е благородно решавање на лична дилема е подложно на поголем ризик.
Каков било претходен обид за самоубиство е единствениот најважен фактор на ризик, според СЗО, но луѓето можат да реагираат и на локални самоубиства или смртни случаи на познати личности пријавени во медиумите – смртта од самоубиство пораснала за 10% откако комичарот Робин Вилијамс го заврши неговиот живот во 2014 година. Дали има неодамнешен економски удар? Тоа е уште еден фактор на ризик и реалност со која се соочуваат милиони кои се без работа во моментов поради губење на работа поврзана со Ковид-19, социјална изолација или карантин. И истражувањата покажуваат дека лесниот пристап до огнено оружје е исто така клучен фактор на ризик.
Предупредувачки знаци
Повторно, не секој ќе им даде до знаење на своите пријатели и најблиски дека има самоубиствени мисли. Затоа е важно да се препознаат знаците во постапките, како и во зборовите.
Внимавајте ако вашиот близок:
- Почнува да пребарува на Интернет начини да се убие, како што е купување пиштол или добивање лекарски рецепти
- Ја зголеми употребата на алкохол или дрога
- Спие премногу или спие премалку
- Се однесува неодговорно, како на пример вози под дејство на алкохол
- Изгледа нервозен, има изливи на бес или зборува за одмазда
- Има екстремни промени во расположението од еуфорија до длабока депресија
- Изгледа безнадежно или зборува за чувство на заробеност или дека нема причина за живот
- Се повлекува и се изолира од другите
Многу од овие знаци може да биде тешко да се препознаат за време на пандемијата, бидејќи семејствата и пријателите се повеќе изолирани и сами. Бидете сигурни да се јавите и да ги проверите најблиските и внимателно да ги слушате нивните грижи и како тие се изразуваат.